M.O. 4000'ler |
Kalkolitik donem |
M.O. 3000 -
2000 |
ilk Tunç Cağı |
M.O. 2000 -
1200/1100 |
Orta Tunç cağı ve Son Tunç cağları |
M.O. 1800 |
Denizli'nin Arz ava Sayasal Birliği içinde yer olması |
M.O. 1200 |
Deniz kavimleri göçü |
M.O. 1100'ler |
Deniz kavimleri göçüyle Hitit Devleti'nin yıkılması |
M.O. 546 |
Ahamenis Kralı
II.Kiros'un Lidya Krallığı'nı ortadan kaldırması |
M.O. 360 |
Hellespontos,
Misya, Lidya ve Karya satraplarının Pers merkezi yetkesine
bas kaldırışı |
M.O. 334 |
Büyük
İskender'in Anadolu seferi ile Denizli yöresindeki Pers
etkinliğine son verilmesi |
M.O. 246 |
ll.Antiokus'un karisi Laodikeia'yı ziyareti sırasında
Laodikeia kentinin kurulması |
M.O. 188 |
Roma, Bergama, Selevkoslar arasında barış antlaşmasının
yapılması |
649 |
Muaviye'nin Kıbrıs seferi |
1070 |
Türklerin
Denizli'de ilk kez görülmeleri |
1077 |
Denizli'nin Türklerce fethi |
1097 |
Kentin Bizansın eline geçmesi |
1102 |
l.Kılıç Arslan'ın Denizli'ye fethi |
1119 |
Denizli'nin yeniden Bizans'ın eline geçmesi |
1148 |
Haçlılar'ın
Denizli'den geçmeleri |
1190 |
Frederik Barbaros komutasındaki bir Haçlı Ordusu'nun
Denizli'den geçmesi |
1207 |
Denizli'nin yeniden Türkler'in eline geçmesi |
1259 |
Türkmenlerin
Denizli'nin yönetimini ele geçirmeleri |
1288 |
Denizli'nin Germiyanogulları egemenliğine girmesi |
1300 - 1368 |
Denizli'de İnançogulları egemenliği |
1368 |
Denizli'ni yeniden Germiyanogulları egemenliğine girmesi |
1391 |
Denizli'nin Osmanlılar'ın eline geçmesi |
1403 |
Timur'un Denizli'yi Germiyanoğulları'na geri vermesi |
1429 |
Denizli'nin kesin olarak Osmanlı egemenliğine girmesi |
1874 |
Denizli'de ilk Rüştiye Mektebi'nin açılması |
1876 |
Denizli'de ilk Belediyenin kurulması |
1879 |
İzmir-Aydın
demiryolunun Sarayköy'e dek uzatılmasına ilişkin bir
antlaşmanın yapılması |
1883 |
Yapılan
yönetim değişikliği ile Denizli'nin Sarayköy, Buldan ve
Tavas kazalarının bağlandığı bir sancak haline getirilmesi |
1884 |
Çal Kazası'nın
Denizli sancağına bağlanması |
1888 |
Acıpayam
Kazası'nın, Denizli sancağına bağlanması, Sarayköy demiryolu
hattının Dinar'a dek
uzatılmasının kararlaştırılması |
1910 |
Denizli'nin "Bağımsız Mutasarrıflık" haline getirilmesi |
22 Mart 1919 |
İzmir'de
toplanan Reddi İlhak Kongresi'ne Denizli'den bir kurulun
katılması |
25 Nisan 1919 |
İstanbul Hükümeti'nin Şehzade Abdurrahim Efendi
başkanlığındaki bir öğüt kurulunun Denizli'ye göndermesi |
15 Mayıs 1919 |
İzmir'in
Yunanlılar'ca işgali üzerine, Denizli'de bir protesto
mitingi düzenlenmesi |
16 Mayıs 1919 |
Yunan işgalinin protesto edilmesi amacıyla Tavas'ta da bir
miting düzenlenmesi |
17 Mayıs 1919 |
İşgale karsı
Çal'da bir miting düzenlenmesi |
29 Mayıs 1919 |
Denizli'de Redd-i ilhak Cemiyeti'nin kurulması |
8 Haziran 1919 |
Sarayköy'de
bir Kuvay-i Milliye
Cephesi'nin oluşturulması |
10 Haziran
1919 |
Denizli Heyet-i Milliye'nin kurulması ve Sarayköy cephesinin
oluşturulması |
3 Ağustos 1919 |
İstanbul Hükümeti'nin Denizli'de incelemelerde bulunmak
üzere Jandarma Genel Komutanı Ali Kemal Paşa'yı göndermesi |
7 Ağustos 1919 |
Denizli Mutassarrıfı Faik Bey'in Dahiliye Nezareti'ne bir
telgraf çekerek, Kuvay-i Milliye'nin dağıtılması buyruğunu
geri çevirmesi |
18 Ağustos
1919 |
Denizli delegelerinin Sivas Kongresi'ne katılmak üzere
kentten ayrılması |
12 Ocak 1920 |
Emin Efendi ve Faik Bey'in İstanbul'da toplanan Meclis-i
Mebusan'a Denizli milletvekili olarak katılması |
21 Haziran
1920 |
Çopur Musa
çetesinin Çivril'i basması |
5 Temmuz 1920 |
Yunanlılar'ın
Buldan'a ve Çal'ın bazı köylerine girmesi |
8 Temmuz 1920 |
Demirci Mehmet EFE'nin adamlarından Soketli Ali EFE'nin
Denizli'de öldürülmesi |
9 Temmuz 1920 |
Denizli'ye giren Demirci Mehmet EFE'nin, Soketli Ali EFE'nin
ölümünden sorumlu tuttuğu 60 kişiyi öldürtmesi |
29 Temmuz 1920 |
Yarbay Nazmı Bey'in 57.Tümen Komutan ive Mutasarrıf vekili
olarak Denizli'ye gelmesi |
18 Ocak 1921 |
Çivril'in
Yunan işgaline uğraması |
1 Nisan 1921 |
Çivril'in
ikinci bir kez işgale uğraması |
30 Ağustos
1922 |
Çivril'in
Büyük Taarruzla birlikte Yunan işgalinden kurtarılması |
4 Eylül 1922 |
Buldan'ın
işgalden kurtarılması |
geri
İKLİMİ:
Denizli ili Ege Bölgesinde olmasına rağmen,
Ege Bölgesinin iklimi tamamen görülmez. Kıyı kesimlerinden iç bölgelere
geçit yerinde olduğundan az da olsa iç bölgelerin iklimi hissedilir. Ege
Bölgesi ikliminden sıcaklık olarak biraz düşük farklılıklar görülebilir.
Denizli'de dağlar genel olarak denize doğru dik olduğundan, denizden
gelen rüzgarlara açık bulunmaktadır. Kışlar ilik ve yağışlı geçmektedir.
geri
NÜFUSU:
2009 yılı
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine (ADNKS) göre İlin toplam
nüfusu 926.362 kişi olup, bunun 462.914’sı erkek,
463.448’ u kadındır. Merkez İlçe şehir nüfusu 488.768,
belde/köy nüfusu 29.143’dür. Merkez hariç 18 ilçe, 87
Belediye ve 358 köyü vardır.
|
İl/ilçe Merkezleri |
Belde/Köyler |
Toplam |
Denizli |
Toplam |
Erkek |
Kadın |
Toplam |
Erkek |
Kadın |
Toplam |
Erkek |
Kadın |
Merkez |
488.768 |
244.840 |
243.928 |
29.143 |
14.781 |
14.362 |
517.911 |
259.621 |
258.290 |
Acıpayam |
12.588 |
6.380 |
6.208 |
45.767 |
23.070 |
22.697 |
58.355 |
29.450 |
28.905 |
Buldan |
15.197 |
7.334 |
7.863 |
12.233 |
6.024 |
6.209 |
27.430 |
13.358 |
14.072 |
Çal |
3.887 |
1.937 |
1.950 |
18.762 |
9.100 |
9.662 |
22.649 |
11.037 |
11.612 |
Çameli |
2.837 |
1.478 |
1.359 |
17.661 |
8.950 |
8.711 |
20.498 |
10.428 |
10.070 |
Çardak |
4.634 |
2.352 |
2.282 |
4.886 |
2.428 |
2.458 |
9.520 |
4.780 |
4.740 |
Çivril |
17.653 |
8.747 |
8.906 |
43.838 |
21.536 |
22.302 |
61.491 |
30.283 |
31.208 |
Güney |
5.908 |
2.901 |
3.007 |
5.809 |
2.861 |
2.948 |
11.717 |
5.762 |
5.955 |
Kale |
8.150 |
4.051 |
4.099 |
13.894 |
6.870 |
7.024 |
22.044 |
10.921 |
11.123 |
Sarayköy |
18.526 |
9.320 |
9.206 |
11.505 |
5.686 |
5.819 |
30.031 |
15.006 |
15.025 |
Tavas |
12.789 |
6.243 |
6.546 |
38.855 |
18.992 |
19.863 |
51.644 |
25.235 |
26.409 |
Babadağ |
4.185 |
2.069 |
2.116 |
3.522 |
1.779 |
1.743 |
7.707 |
3.848 |
3.859 |
Bekilli |
3.481 |
1.648 |
1.833 |
4.849 |
2.286 |
2.563 |
8.330 |
3.934 |
4.396 |
Honaz |
9.788 |
4.902 |
4.886 |
21.143 |
11.543 |
9.600 |
30.931 |
16.445 |
14.486 |
Serinhisar |
10.765 |
5.380 |
5.385 |
4.673 |
2.259 |
2.414 |
15.438 |
7.639 |
7.799 |
Akköy |
2.755 |
1.393 |
1.362 |
2.763 |
1.389 |
1.374 |
5.518 |
2.782 |
2.736 |
Baklan |
2.062 |
991 |
1.071 |
4.297 |
2.108 |
2.189 |
6.359 |
3.099 |
3.260 |
Beyağaç |
2.664 |
1.366 |
1.298 |
4.577 |
2.280 |
2.297 |
7.241 |
3.646 |
3.595 |
Bozkurt |
4.360 |
2.127 |
2.233 |
7.188 |
3.513 |
3.675 |
11.548 |
5.640 |
5.908 |
Toplam |
630.997 |
315.459 |
315.538 |
295.365 |
147.455 |
147.910 |
926.362 |
462.914 |
463.448 |
İlimizin 2009 yılı
ADNKS sonuçlarına göre şehir nüfusu oranı % 68,1, belde/köy
nüfusunun oranı %31,9 ’dur. İl genel nüfusunun 4 ve daha yukarı
yaş grubunda yer alan nüfus 859.099 kişidir.
Okur Yazarlık Oranı: %
94’tür.
Toplam
nüfusun 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus sayısı 716.561,
oranı % 77’dir.
İDARİ BÖLÜMLER
S.NO |
ADI |
NÜFUSU |
BELEDİYE SAYISI |
KÖY SAYISI |
1 |
Merkez |
517.911 |
9 |
17 |
2 |
Acıpayam |
58.355 |
14 |
38 |
3 |
Akköy |
27.430 |
2 |
5 |
4 |
Babadağ |
22.649 |
1 |
9 |
5 |
Baklan |
20.498 |
3 |
7 |
6 |
Bekilli |
9.520 |
2 |
11 |
7 |
Beyağaç |
61.491 |
1 |
8 |
8 |
Bozkurt |
11.717 |
2 |
13 |
9 |
Buldan |
22.044 |
2 |
28 |
10 |
Çal |
30.031 |
9 |
23 |
11 |
Çameli |
51.644 |
1 |
28 |
12 |
Çardak |
7.707 |
3 |
5 |
13 |
Çivril |
8.330 |
10 |
55 |
14 |
Güney |
30.931 |
2 |
16 |
15 |
Honaz |
15.438 |
5 |
12 |
16 |
Kale |
5.518 |
3 |
24 |
17 |
Sarayköy |
6.359 |
5 |
21 |
18 |
Serinhisar |
7.241 |
2 |
3 |
19 |
Tavas |
11.548 |
11 |
36 |
|
TOPLAM |
926.362 |
87 |
358 |
geri
COĞRAFİ KONUMU:
Denizli, Anadolu
Yarımadası'nın güneybatı, Ege Bölgesi'nin doğusunda yer almaktadır. Ege,
İç Anadolu
ve Akdeniz Bölgeleri arasında bir geçit durumundadır. Denizli
İli'nin her uç bölge üzerinde de toprakları vardır. Denizli ili 28o38' -
30o05' doğu meridyenleri (doğu uç noktası; Çivril ilçesi Gümüşsu -
Gökgöl Koyu Dinar sınırında Efekli Tepe, bati uç noktası; Buldan ilçesi
Alandız Koyu, Manisa - Sarıgöl sınırında Tezek tepe) 38o29' - 38o52'
kuzey paralelleri (Kuzey uç noktası; Çivril Çapak Koyu, Afyon sınırında
Avgan Damları mezarlığı, güney uç noktası; Çameli - Muğla sınırında
Karabayır Koyu) arasında yer alır. Denizli ili doğuda Burdur, Isparta,
Afyon; batıda Aydın, Manisa; güneyde Muğla; kuzeyde Uşak illeri ile
komşudur. Yüzölçümü 11.868km2, denizden yükseltisi ise 428m'dir.
DAĞLAR
HONAZ DAĞI
Yükseltisi 2571m'dir.Denizli'nin 17km güneydoğusundadır.Yamaçları
dik meyillidir. Kuzey yamaçları ormanlarla kaplı, güney yamaçları daha
eğilimlidir. Denizli - Muğla ve Antalya karayolu, dağın güneybatı
eteklerinden geçmektedir. Honaz Dağı koruma altına alınarak Milli Park
yapılmıştır. Yaz ve kış aylarında dağın tepelerinde kar bulunur ve
Denizli ilinin su deposunu oluşturur.
KARCI DAĞI
Denizli'nin güneyinde, Babadağ'ın devamı seklinde uzanır. En yüksek yeri
Gökbel tepesi 2308m'dir.Karcı Dağı ile Honaz Dağı arasında Akdeniz ve
Ege Bölgelerini birbirine bağlayan Kazıklıbeli Geçidi (1250m) bulunur.
Ayrıca Karcı Dağı'nın Çamlık üzerinden eski Tavas Yolu olarak bilinen
bir geçit bölgesi daha vardır. Dağ üzerinde sürekli kar bulunur.
BOZDAĞ
2421m. yüksekliğindedir.
Acıpayam - Gireniz vadisi ile Tavas - Barza Ovası arasındadır. Pek fazla
geçit vermediğinden bu iki yerleşim sahasının bağlantısı zayıftır.
AKDAĞ
2449m. yüksekliğindedir. Denizli ilinin ikinci yüksek dağıdır. Denizli -
Afyon siniri boyunca devam eder.

EŞELER DAĞI
2254m. yüksekliğindedir. Acıpayam Ovası'nın doğusunu kuşatarak
Denizli - Burdur siniri boyunca uzanır.
BÜYÜK ÇÖKELEZ DAĞI
1840m. yüksekliğindedir. Sarayköy Ovası'nın doğusunda Çal ilcesine kadar
uzanır. Pamukkale'nin kuzeyini kuşatır.
ELMA DAĞI
1805m. yüksekliğindedir. Gireniz Çayı'nın güneyini kuşatır. Denizli -
Burdur sinirini çizer ve Söğüt Dağları'nı içine alır.
SAZAK DAĞI
1143m yüksekliğindedir. Çardak, Çal, Çivril ilçeleri ile Afyon ve
denizli il sinirini birbirinden ayırır.
BEŞPARMAK DAĞI
1307m. yüksekliğindedir. Çardak, Çal, Çivril ilçeleri ile Afyon ve
Denizli il sinirini birbirinden ayırır.
MAYMUN DAĞI
1733m. yüksekliğindedir. Çardak ilçesini kuzeyindedir.
BURGAZ (BULKAZ) DAĞI
1990m. yuksekliğindedir. Çivril'in kuzeyinde Uşak'a doğru uzanır.
BABADAĞ
2308m. yüksekliğindedir.
Denizli'nin güneyinde batıya doğru uzanır.
Menteşe Dağ sisteminin bir uzantısı olarak sıradağ seklinde AKDAĞ olarak
da anılmaktadır.
SANDIRAS DAĞI
2294m. yüksekliğindedir. Beyağaç ile Muğla - Köyceğiz ilçesi
arasında uzanır. Bozdağ ile birlikte Menteşe Sıradağları'nın devamı
olarak Gölgeli Dağlar adı ile anılmaktadır.
KIZILHİSAR DAĞI
2241m. yükseklikte, Serinhisar ilçesi ile Tavas arasındadır.
OVALAR
ÇÜRÜKSÜ VE DENİZLİ OVASI
Çömleksaz Köyü'nden başlayan ova, Pamukkale'nin altından, Büyük
Menderes (Sarayköy) Ovası'na karışır. Ovayı Çürüksü sular. Yüzölçümü
150km2, denizden yükseltisi 100 ile 600m arasında değişir. Sulu tarım
yapılmaktadır. Pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.
BÜYÜK MENDERES VE SARAYKÖY OVASI
Doğudan Honaz Dağı, Kuzey ve kuzey doğudan Çökelez Dağı,
kuzeybatıdan Sazak Dağı, güney ve güney batıdan Babadağ ile çevrilidir.
il merkezini doğu, kuzey ve batıdan yarim daire gibi kuşatarak Buldan
ilcesine kadar devam eder. Ovayı Büyük Menderes Akarsuyu sulamaktadır.
Yüzölçümü 200km2, denizden yükseltisi 70-500m arasında değişir. Sulu
tarım yapılmaktadır. Pamuk, buğday, mısır yetiştirilir.
YÜKSEK OVALAR TAVAS OVASI
Kuzeyde Babadağ, güneyde Alamam Boğazı bağlantısı ile Barca Ovası ve
Bozdan, doğuda Kızılhisar Dağları ve Sari ova bağlantısı, batıda
Karacasu Ovası ile arasında uzanan yükseltiler ile çevrilidir. Ovanın
kuzeydoğu ucunda Tavas, güney bati ucunda Kale ilçeleri yer alır.
Yüzölçümü 300km2.dir. Deniz seviyesinden yüksekliği 950m. dir. Ovanın
oluşumunda karstik olaylar önem taşır. Doğu kısmında 1000m.den yüksek
başka karstik yüksek ova olan, üzerinde yazın kuruyan bir küçük golün de
yer aldığı yüzölçümü az, yayla karakterci Kızılca Ovası yer alır. Tavas
Ovası'nda birkaç küçük cay ve dere dışında akarsu yoktur. Kısmen yeraltı
suyundan faydanılmaktadır. Genel anlamda kıraçtır. Buğday, tutun ve
nohut yaygın olarak üretilen tarım ürünlerindendir.
KAKLIK OVASI
Honaz Dağı'nın kuzeyinden, doğuya doğru uzanır. Yüzölçümü 60km2,
denizden yüksekliği 600m.dir. Sulu tarım yapılmaktadır. Pamuk ve buğday
en çok yetiştirilen ürünlerdir.
HARABAT OVASI
Acıgöl'ün batısındadır. Kuzeyden maymun Dağı, güneyden Soğut dağları
ile çevrilidir. En çok buğday yetiştirilir.
ACIPAYAM OVASI
Tavas Ovası'nın doğusunda, Serinhisar ilçesi ve Kızılhisar dağları
bitiminde, kuzeyden güneye doğru an, yüzölçümü 443km2, denizden
yüksekliği 850m olan karstik oluşumlu ve 1950'li yıllarda bile var olan
bataklıklar kurutularak toprak kazanılan, dar bir alanı Dalaman Çayı ile
sulanabilen, kıraç özelliği ile dikkati çeken, buğday, tuhtun ve nohut
gibi kurakçıl ürünlerin çokça yetiştirildiği bir ovadır.
ÇİVRİL VE BAKLAN OVALARI
Kuzeyde Yorga, güneyinde Bozdan ve beşparmak Dağları, doğusunda
Akdağ, batısında Çökelez Dağı ile çevrilidir. Çivril ve baklan
Ovaları'nı Büyük Menderes Akarsuyu sular. Yüzölçümü 920km2.dir. Denizden
yuksekligi850m.dir. Buğday, nohut yetiştirilir. bağcılık ve meyvecilik
yapılır
PLATOLAR
Kale ilçesinde Karayanla. Çameli Yaylası, merkez ilçede Bağbaşı ve
Uzunpınar Yaylaları, Tavas'ta Yorgan ve Saçman Yaylaları, Acıpayam'da
Eseler yaylası, Buldan'ın Sazak dağı üzerinde Süleymaniye yaylası,
Çivril üzerinde Akdağ-Homa Yaylası, Çal ilçesi Beşparmak Dağı'nda
Kuyucuk yaylası yerilir.
YUKARI ERİKLİ-AŞAĞI ERİKLİ YAYLASI
Honaz ilcesine 10 km uzaklıktadır. Yolu topraktır, konaklama ve
altyapı tesisleri yoktur. Etrafı tamamen cam ağaçları ile kaplı geniş
düz arazide, Denizli ilinin bütünü ve Honaz ilçesinden Pamukkale'ye
kadar olan kısmi tamamen görünür. Kaynak suları vardır.
LALE BAĞLARI YAYLASI
Honaz ilcesine 3km. uzaklıktadır. Yolu topraktır. Konaklama ve alt
yapı tesisleri yoktur. Etrafı cam ormanı ile kaplıdır.
GÜNDOĞMUŞ YAYLASI
Honaz ilcesine uzaklığı 5 km.dir. Yolu topraktır. Konaklama ve alt
yapı tesisleri yoktur. Çevresi cam ormanları ile kaplıdır.
SÜLEYMANLI YAYLASI
Buldan ilcesine uzaklığı 8 km.dir. Yolu asfalttır. Konaklama ve alt
yapı hizmetleri ile alış-veriş imkanları vardır. yayla geniş ve düz bir
alandadır. İçi sazlıkla kaplı bir golü vardır. Cam ormanı ile
çevrilidir.
TAS DELEN YAYLASI
Babadağ ilcesine uzaklığı 5 km.dir. Yolu stabilizedir. Konaklama ve
alt yapı hizmeti yoktur. Yayla engebeli arazide olup, cam kestane, ceviz
ve benzeri ağaçlarla kaplıdır. Kaynak suları çoktur. Manzarası güzel.
güvenli bir yerdir. yer yer turist çadırlarına rastlanır.
YATAĞAN YAYLASI
Serinhisar ilcesine uzaklığı 12 km.dir. Yolu asfalttır. Konaklama ve
alt yapı hizmetleri yoktur. Suyu bol, ormanlarla kaplı, hafif engebeli
bir yayladır. Yatağan Bıçak Festivali'nin bir bolumu burada
yapılmaktadır.
TOPUKLU YAYLASI
Beyağaç ilcesine 15 km. uzaklıktadır. Yolu stabilizedir. Konaklama ve
altyapı tesisleri yoktur. Engebeli bir araziye sahiptir. yaylanın 10 km.
kuzeyinde 1903m yükseklikteki Kartal Golü çevresinde 1200 yıllık "Anıt
Ormanları" görülmeye değer yerler arasındadır.
VADİLER
BÜYÜK MENDERES VE ÇÜRÜKSÜ VADİLERİ
Adıgüzel Barajı'nın güneyinden batıya, Güney ilçesi topraklarında
akan Büyük Menderes Akarsuyu, Buldan ve giderek Sarayköy ilçelerinde
genişleyen bir vadi tabanı oluşturur. Güneydoğudan Honaz ilçesi
toprakları ve Denizli merkez arazileri üzerinde giderek genişleyen
Çürüksü Vadisi Büyük menderes Vadisi ile birleşir. Vadi tabanında
Denizli ve Sarayköy Ovaları uzanır.
AKÇAY VADİSİ
Beyağaç ilçesinde Eslere Ovası'nı oluşturan Ak cay, kendi adi ile
anılan bir vadi boyunca güneye, sonra batıya daha sonra da kuzeye
yönelir. Tavas Ovası üzerinden Yenidere' yi de alan Akçay'ın derin
vadisi üzerinde Aydın ili arazisi içinde Kemer Barajı yapılmıştır.

GİRENİZ VADİSİ
Gölhisar ve Acıpayam Ovaları'nın yüzeyinde akan Dalaman Çayı, Acıpayam
Ovası'nın güneyinde, Kelekçi Kasabası sonrası giderek derinleşen dar bir
boğaz seklindeki Gireniz Vadisi boyunca akarak Muğla ili arazisine
geçer. Çameli ilçesi dağları doğusunda, Bozdan batısında yerilir.
GÖLLER
DOĞAL GÖLLER
ACIGÖL (ÇARDAK GÖLÜ)
Tektonik oluşumlu bir göldür. Yüzölçümü 41.34km2.dir. Çardak ilçesi
ile Afyon-Dazkırı ilçesi arasındadır. Gölü Söğüt Dağları'ndan inen sular
besler. Acıtuz Gölü de denilen gölün rakımı 836m.dir.
Burdur Gölü (854m
rakımlı) tarafından, Söğüt dağı diplerinden, bazen kıyının 1-2 m
üstünden acımsı sular çıkar. Bu suların Burdur Gölü'nden geldiği
sanılmaktadır. Acıtuz Gölü'nün suları çekilen yerlerinde ince ve
bembeyaz tuz örtüsü kalır, bunu hayvanlar yalayarak ihtiyaçlarını
giderirler. Goldeki tuz ile birleşik olarak potasyum, sodyum ve sülfat
vardır. Bu maddeler gol kenarında kurulan isletmeler tarafından
değerlendirilmektedir.
BEYLERLİ (ÇALTI) GÖLÜ
Acıgöl'ün 20km güney batısındadır. Derinliği azdır. En derin yeri
4m.dir. Yüzölçümü 4.12km2.dir. Denizden yüksekliği 850m.dir. Gölü,
Değirmenderesi ve Başpınar suları besler. Gencalı Koyu göldeki kamış ve
sazlıklardan yararlanır. Gölde balık yetişmemekte ancak suluk
bulunabilmektedir.
KARAGÖL
Yüzölçümü 0.20km, denizden yüksekliği 1250m.dir. Akarsularla
beslenen bir krater gölüdür. Cambası Bozkurt ilçesinin üstünde, camlar
arasında yer alan 3-4 golden oluşur. suları tatlıdır.
SÜLEYMANİYE GÖLÜ
Yüzölçümü 1.05km2, denizden yüksekliği 1150m.dir. Buldan ilçesi
sınırları içerisindeki Süleymaniye Yaylası'nda ve Sazak Düzlüğü'ndedir.
Gölün suları tatlıdır. Çevresi turistik bir kamp yeridir. Kara avcılığı
yapılır.

IŞIKLI GÖLÜ
Yüzölçümü 65.87km2, denizden yüksekliği 814m, en derin yeri 8m.dir.
Çivril ilçesindedir. Işıklı Suyu, Kufi Çayı gibi sularla beslenir.
suların kontrol altına alınması için Işıklı barajı yapılmıştır. suları
tatlıdır. İçinde tatlı su balığı yaşar. Sularıyla Büyük Menderes'i
besler.
KARTAL GÖLÜ
Denizli ili, Beyağaç ilçesi'nin güneyindeki.Çiçekbaba Dağı'nın
zirvesinin kuzeye bakan yamacında yer alır. Denizden yüksekliği 1903m.dir.
Kartal Gölü ve Çevresi Orman Bakanlığı Milli Parklar ve Yaban Hayatı
Koruma Genel Müdürlüğü tarafından koruma altına alınmıştır. Türkiye'nin
en yaşlı Karacam ormanı buradadır. Ağaçların yaşları 850 ve 1300 yıl
arasında değişmektedir. Kartal Gölü ve "Anıt Orman" civarı, bitki
florası bakımından çok zengindir.Doğa bilimcilerin ilgi odağıdır.

BARAJ GÖLLERİ
HİZMETTE OLANLAR
ADIGÜZEL BARAJI
Denizli iline bağlı Güney ilçesinin 16km doğusunda Büyük menderes
Akarsuyu üzerinde kurulmuştur. 1990 yılında hizmete girmiştir. Aşağı
Büyük menderes Projesi içerisinde yer alan Adıgüzel Barajı ve
Hidroelektrik Santrali, Denizli ve Aydın illerindeki sulama alanlarına
hizmet sunma yönünden en Büyük ve en önemli kilit tesistir. Barajın gol
alanı, Denizli ve Uşak il sınırları içerisinde yer almaktadır. Adıgüzel
barajı Türkiye'de isletmeye açılmış olan ve inşa halindeki barajlar
içerisinde temelden 9.sırada, dolgu hacmi bakımından 11.sırada ve yıllık
enerji üretimi bakımından ise 20.sırada yer alır.
Amacı: Sulama, taşkın kontrolü ve enerji üretim.
Barajın tipi: Zonlu kaya dolgu
Yüksekliği: 145 m. (Talvegden)
Kret uzunluğu: 504 m.
Gücü: 2.30 mw
Gol Yüzeyi: 50040 ha.
Üretilen enerji (yıllık): 208.10kwh.dir.
IŞIKLI GÖLÜ BARAJI
Çivril ilçesi sınırları içerisindedir. 1953 yılında onu setlenerek
bir su rezarvuarı haline gelmiştir. Baraj GÖLÜ sayesinde gölün
çevresindeki ilce ve köyler, taşkınlardan korunmakta, yaz mevsiminde
Nazilli, Aydın, Söke Ovaları'nın sulanmasında gol suları
kullanılmaktadır.
YAPILMAKTA OLANLAR
GÖKPINAR BARAJI
Denizli ilinin 6 km kuzey doğusunda, Gökpınar deresi üzerinde inşa
edilmektedir.
Amacı: Sulama için Talvegden
Yüksekliği: 43 m.
Tipi: Zonlu toprak ve kaya dolgu
Yağış Alanı: 9.350 km2
Kret Kotu: 272 m, H.E.S
Proje Düşüşü: 40.50 m.
Talvegden Yüksekliği: 78.H.E.S
Kurulu Güç: 28.50mw.
TAVAS GÖLETİ VE SULAMASI
Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 8 km. kuzeydoğusundadır.
Amacı: Sulama için
Tipi: Zonlu toprak dolgu
Talveg Yüksekliği: 35 m.
Depolama hacmi: 2 hm3.
Yağış Alanı: 89 km2.
YENİDERE BARAJI
Denizli iline bağlı Tavas ilçesinin 19 km batısında Yenidere Çayı
üzerinde inşa edilmektedir.
Amacı:Sulama için
Talvegden Yüksekliği: 43 m.dir.
Tipi: Kil çekirdekli toprak, dolgu
Toplam Gol Hacmi: 65 km3
Kret Kotu: 885 m.
Yağış Alanı: 739 km2.
GÖLETLER
Tavas: Aydoğdu, Gökçeler. Yahşiler, Kayapınar göletleri
Beyağaç: Esen Göleti
Çal: Bahadırlar, Kabalar Göleti
Çivril: Bozdağ Göleti
Denizli Merkez: Gözler Göleti
Çardak: Söğüt, Hayriye Göleti
Buldan: Boğazçiftlik, Sarımahmutoğlu Göleti
Güney: Güney Köyleri Göleti
Kale: Karagöl Göleti
SULAMA KANALLARI
Sarayköy, Çürüksü, Pamukkale, Işıklı, Irgıllı, Baklan Ovası Sağ
Sahil, Gümüşsü, Sundurga-Sütlaç, Kumavşarı, Kelekçi, Gölcük-Alici,
Baklan Ovası Sol Sahil ve Çal Sulaması faaliyette olanlardır.
AKARSULAR
BÜYÜK MENDERES
Toplam uzunluğu 529 km2 dir. Denizli ili içindeki uzunluğu 194
km.dir. Debisi 44.32m3/sn dir. Dinar
ilçesindeki "Su çıkan" dan çıkarak
Dinar Ovası'na iner, burada Düden adini alan kaynama suları ile
beslenerek Başpınar Ovası boyunca uzanır. Bir kısmı sazlık ve bataklık
olan Gökgöl'e ulaşır. Gölün çıkısında bu suya "Homa Suyu" (Akçay)
katılır. Çivril'de Işıklı Barajı'ndan çıkarak Çivril, Çal ve baklan
Ovaları'nı geçerek, Çal ilçesinin doğusundan kuzeye dönerek Güney ilçesi
sınırlarından içeri girer.
Baklan Ovası'ndan sonra suyun ilk sokulduğu derince, sarp boğaza "Seyit
Boğazı" denir. Çallılar'ın "Dere alanı" dedikleri vadinin uzunluğu 20
km. dir. Burada BÜYÜK Menderes çok dar boğaza girer. BÜYÜK Sarıkaya
kısığında 6-7m yüksekten sut yapar. Bekilli'nin elektrik tesisi burada
kurulmuştur. BÜYÜK Menderes, Mandek Koyu yakınında Uşak'tan gelen Bağnaz
Çayı'nı Sarayköy yakınlarında Denizli'den gelen Çürüksü Çayı'nı da
alarak Aydın sınırına girer ve Söke ilçesine bağlı Balat Koyu Dipburnu
Mevkii'nde Ege Denizi'ne dökülür.
BAĞNAZ ÇAYI
Uzunluğu 170 km. il içi uzunluğu 13 km.dir. Murat Dağı'nın
güneyinden doğar. BÜYÜK Menderes'e katılmadan biraz yukarıda 50 m.
yükseklikten kuvvetli bir sut yapar. Güney'in elektriği bu su ile
sağlanır. Bu çevrede küçük yan sularla bir çok değirmen döndüğünden
Güneyli'ler buralara değirmen Deresi de derler. Bu boğazda Çal yönünden
Menderes'e açılan Kurudere'ye Cehennem Deresi de denir.
ÇÜRÜKSU
Uzunluğu 101km, il içi uzunluğu 96km, debisi 9.26m3/sn'dir. Suyu çok
kireçli olduğu için bu adi alır. Araplar çayı, Subaşı Deresi, Sazlı Dere
ve Karakısık Çayı'nı alarak Hambat kırı kenarından geçer. Kaklık
yönünden tekrar boğaza sokulur. Buralarda buna Emir çayı, aşağılarda
Çürüksü denir. Yaz aylarında suları azalır. Kaklık güneyinde Kelkaya
dibinde Karaçay'ı, sonra Honaz Çayı'nı alır. Denizli'nin 10 km. kadar
Güney doğusunda Gökpınar Suyu'nu alır.Korucak Mevkii'nde suları bir
kanalla alınarak Sarayköy'e doğru uzatılmıştır.
AKÇAY (BOZDOĞAN ÇAYI)
Uzunluğu 157 km., il,içi uzunluğu 70 km., debisi 17.37m3/sn.dir.
Kaynağını Bozdağ ve Sandraz Dağları'ndan alır. Kızılcabölük
yakınlarından çıkan Yenidere Çayı'nı da içine alarak sularını çoğaltır.
Eskere Ovası ve BOZDOĞAN Ovası'nı sular. BOZDOĞAN Ovası, BÜYÜK Menderes
Ovası'na açılmadan önce biraz daralır. Buralara donduran denir. Su
buralarda BOZDOĞAN çayı adini alır. Üzerinde taşkından koruma, sulama ve
elektrik üretimi amacıyla kurulmuş Kemer Barajı bulunur.
DALAMAN (GİRENİZ) ÇAYI
Uzunluğu 201 km, il içi uzunluğu 81km, debisi17.37m3/sn.dir. Akarsu
karstik kaynaklarla beslenir. İlk kuvvetli kaynaklarını Söğüt Gölü ve
Dirmil Yaylaları tarafından alınır. Gölhisar Ovası'nda birleşerek
Dalaman Çayı'nı oluşturur. Acıpayam Ovası kenarından sonra, suyun içine
sokulduğu Gireniz Boğazı'na girer. Girenez (Kelekçi) suyunu alır.
Muğla-Köyceğiz sinirini geçerek Akdeniz'e dökülür.
KUFİ ÇAYI
Uzunluğu 97 km, il içi uzunluğu 32 km, debisi 3.34m3/sn.dir. BÜYÜK
Menderes'e dökülür. Çivril'in Çapal Köyü'nün 5 km doğusunda baslar,
Işıklı rezarvuarında biter.
HAMAM ÇAYI
Uzunluğu 48 km, il içi uzunluğu 117km.dir. Güney Aşağı Çeşme
Koyu'nun 9km kuzey doğusunda baslar. Güney Adigüzeller Koyu'nun 3 km
kuzey doğusunda sona erer.
GÖKPINAR ÇAYI
İl içi uzunluğu 38km, debisi 2.86m3/sn.dir. Tavas'ın 10 km. kuzey
doğusundan baslar, Denizli'nin 9 km kuzeyinde sona erer. Çürüksu'ya
dökülür.
YENİDERE
İl içi uzunluğu 70km, debisi 2.46m3/sn dir. Kale'nin 13 km Güney
doğusundan baslar. Kale'nin Karakaya Köyü'nün 2 km batısında Akçay'a
dökülür.
DERBENT ÇAYI
İl içi uzunluğu 32 km, debisi 1.00m3/sn.dir. Buldan'ın 6 km
batısından baslar, Buldan'ın 16km kuzeyinde Alaşehir Çayı'na dökülür.
Bölgenin iklimine bağlı olarak akarsuların debileri Aralık, Ocak,Şubat
ve Mart aylarında ortalama debinin 15 kati seviyesine çıkabilir.
KAPLICALAR
Yerin derinliklerine sızan veya yeryüzüne ilk defa çıkan suların,
yerin iç sıcaklığının etkisi ile ısınarak yer yüzüne çıkması sonucunda
oluşan sıcak su kaynaklarına kaplıca veya termik kaynak denir. Suyu daha
az sıcak olanlarına ılıca denmektedir. Suların kimyasal birleşimlerinde
çözünmüş hailde çeşitli mineraller varsa bu sulara da maden suyu denir.
IŞIKLI BARAJI GOLÜ
Işıklı Baraj Golü içerisinde mahalli deyimle "Hopa" denilen, sazlık
ve ot köklerinden oluşan adacıklar oluşur. Bu adacıklar av esnasında
ideal gizleme yerleri, kuşlar için de barınma ve üreme yerlerdir. Gol
sularında turna ve sazan baliği ile bol miktarda kerevit bulunur.
Amacı: Sulama
Barajın Tipi: Toprak dolgu
Yüksekliği: 8.70m.
Golün Yüzölçümü: 65.87 km2.
Gol Hacmi: 206 milyon m3.
BULDAN BARAJI
Buldan İlcesine 20 km. uzaklıkta Derbent Koyu civarında Derbent çayı
üzerinde kurulmuştur. 1967 yılında hizmete girmiştir. Barajın tamamı
Denizli ili sınırları içerisindedir. Manisa ili Sarıgöl İlçesi Ovası'nı
sulamaktadır.
Amacı: Sulama ve taşkın koruma.
Golün Yüzölçümü: 400 ha
Barajın Tipi: Kaya dolgu ve toprak
Gol Hacmi:54.106.m3
Yüksekliği: 59m.
KAPLICALAR
PAMUK KALE KAPLICASI
Denizli'ye 20 km. uzaklıkta, eski Hierapolis kentinin bulunduğu
alandadır. Kars tik alanlardan çıkan suların bünyesindeki kireç
çözeltisi buharlaşma ve sudaki karbondioksitin ayrışması sonucu
çökelerek genellikle beyaz renkte ve pamuk balyalarını andıran kalker
tüfleri Pamukkale travertenlerini oluşturmuştur. Kaplıca suları kalp,
damar sertliği, tansiyon,romatizma, deri, göz, raşitizm, felç, sinir ve
damar hastalıkları, ilik içildiğinde spazmlı midesele iyi gelmektedir.
İdrar sokturucudur. Böbrek kum ver taslarında, idrar yolu iltihaplarında
etkilidir. Damar iltihapları ve reyon hastalığının tedavisinde
yararlıdır.
KARAHAYIT KAPLICALARI
Pamukkale'nin 5 km. kuzeyinde Karahayıt Kasabası'ndadır. Suyunun
sıcaklığı Pamukkale'nin sularından daha fazla (42o,50o,56o), serbest
karbondioksit oranı daha az, radyoaktivitesi yüksektir. Kalp, damar
sertliği, yüksek tansiyon, romatizma, siyatik,deri ve sinir
hastalıklarından bazılarına, limbo, uyuz, sivilce, kasıntı vb.
hastalıklarda şifalıdır.
GÖLEMEZLİ ÇAMUR KAPLICASI
Denizli merkeze yakın idari olarak Akkor ilcesine bağlı Golemezli'de,
termal olarak Pamuk kale sistemine uygun, sıcaklıkları 35o C ile 50o C
arasında dört kaynak halindedir. Birisinde çamur banyosu yapılır. Deri
hastalıkları tedavisinde etkilidir.
ÇİZMELİ (YENİCE) KAPLICASI
Buldan İlçesi'ne 16 km. uzaklıktaki Yenice kent sınırları içindedir.
Tripolim antik kenti kalıntıları arasından gidilir. Sıcaklığı 35o M'dir.
Bileşiminde hidrokarbonat, sülfat, sodyum, kalsiyum iyonları bulunur.
Radyo aktivesi yüksektir. Romatizma, kalp, damar sertliği, deri hemoroit
hastalıklarının tedavisinde faydalanılmaktadir.
BABACIK (KABAAĞAÇ) KAPLICASI
Tekke koy kaplıcasına 3 km. uzaklıktadır. Kükürtlü iki kaynaktan
çıkar. Birisinin sıcaklığı 43o C, diğerinin sıcaklığı 62o M'dir.
Karbondioksit bakımından zengindir
SARAYKÖY - TEKKE KÖY ILICASI
ilce merkezine uzaklığı 20 km. olup, Tekke koy yakınlarındadır. Suyunun
sıcaklığı 80o C dir. Roma İmparatorluğu döneminden kalma hamamı, havuzu
ve soyunma yerleri vardır. Romatizma, deri, kadın hastalıkları ve idrar
yolu hastalıklarının tedavisinde kullanılır. Tekke koy kaplıcasına 500
m. uzaklıkta İnaltı Hamamı vardır. Bir mağaradan çıkar. Suyu
kükürtlüdür.
ILICALAR
KAVAK BAŞI ILICASI
Pamukkale'ye 4 km. uzaklıktadır. Suyunun sıcaklığı 30o C dir. Deri
hastalıklarının tedavisinde kullanılmaktadır.
KIZIL DERE ILICASI
Sarayköy'e 11 km. uzaklıkta, kızıl renkli kayalardan çıkar. Suları
sodyum karbonatlı ve sodyum sülfatlıdır. Su sıcaklıkları 63o, 65o,
88oC'dir. Suları yorgunluğa ve romatizmaya iyi gelmektedir.
ORTAKÇI ILICASI
Sarayköy yakınında ikisi sıcak, birisi soğuk uç kaynaktan çıkar ve
sularının sıcaklığı 47o, 50oC'dir. İçme ve banyo suyu olarak kullanılır.
Romatizma ve sindirim hastalıklarına iyi gelmektedir.
YERALTI SU KAYNAKLARI
BULDAN MADEN SUYU
Buldan'a 2 km. uzakta 2 ayrı çeşmeden akmaktadır. Soğuk ve sıcak olarak
dakikada 25 litre su çıkar. Suyun sıcaklık derecesi 19o C dir. Denizden
yüksekliği 600 m. olan maden suyu, sindirim sistemi ve karaciğer
işlevleri üzerinde olumlu etkiye sahiptir.
Yüzey sularının yer altına sızarak tabakalar arasındaki boşluklarda ya
da geçirimsiz tabaka üstündeki geçirimli tabakada birikmesine yer Alpu
suyu denir. Sızma olayı sonucu yer altında depolanan bu suların yer
yüzüne kendiliğinden çıktığı yerlere ise kaynak denir. Kaynak suları
kisin ilik, yazın soğuk olurlar. Vali Çeşmesi (Cankurtaran), Kocapınar
(Honaz) Değirmenönü (Yeşilköy). Kestane Deresi ( Buldan, Gümüşsü,
Işıklı), Gürpınar (Çivril), Güney Suyu Akgöz Pınarı (Işıklı), Göz adini
taşıyan sular (Honaz), Kırkpınar (Kara hisar-Tavas) Daha 1960-1970
yılları arasında il merkezinde akmakta olan, Yenimahalle semtinde
Akpınar (Eğitim Fak.Batisi), Benli Pınarı (Eğitim Fak.doğusu), Mutassıp
Pınarı (Kıbrıs Şehitleri Cad.) ayrıca Kuşpınar, Başpınar (Askeri
Gazinonun kuzeybatısı), Fındıksuyu (Camlık-Atış Poligonu arası),
Kozpınar (Zeytin köy batısı) gibi kaynakların büyük bölümü kent içme
suyu şebekesine alinmiş, bazıları az da olsa akışlarını sürdürmekte,
piknik yeri olarak faydanılmaktadır. Bazı kaynak suları üzerinde de
kültür balıkçılığı amacıyla tesisler kurulmuştur.
geri