RADO, 1923 - 2008 malagasy Journalist Poet

QUI EST RADO ?

Georges Andriamanantena

est un poète connu des Malgaches sous le pseudonyme de RADO, pseudonyme extrait du proverbe malgache "Voahangy mitohim-bolamena raha misaraka tsy ampy ho RADO" [Des perles reliées par un fil d'or, si on les sépare on n'obtient plus un collier (rado)]

Né le 1er octobre 1923 à Ankadivato, Antananarivo, Georges Andriamanantena y passe toute son enfance et sa jeunesse. Il est le dernier né d’une famille de 5 enfants.

1929 Entrée à l'Ecole Officielle de Faravohitra

1933 Mort de sa mère: Sa personnalité fortifiée. 

1933-1941 Ecole d'Ambohijatovo Atsimo

1942 Collège Paul Minault

1943 Entrée dans la vie active (Agent Comptable à "La Préservatrice", société d'assurance à Antananarivo)

Rejoint son frère Célestin Andriamanantena à la rédaction du journal HEHY (Rires)

1960 Etudes à l'Ecole de journalisme de Strasbourg

Il exerce le métier de journaliste jusqu'en 1966.

1966 –1976 maison d'édition protestante d'Imarivolanitra, Antananarivo

1976 – 1978 Journaliste

1988 Membre Académie Malgache

Eminent membre de Havatsa-UPEM et  Académie malgache, Rado a sorti dix ouvrages contenant ses poèmes qui sont au programme des classes du second cycle de l'enseignement secondaire malgache. - Olga HELISOA, Paris, 13/04/07

 

***************************

IZA I RADO ?

 

RADO SY NY TONONKALO [A. Herizo, wanadoo.mg, 06-05-2003] 

Rado sy ny tononkalo : teny marina, fitaizana ara-tsaina sy ara-panahy

Fony kely i Rado dia efa notezaina ho tia sy hahafehy ny teny malagasy. Ny rainy izay mpitandrina dia nanabe ireo zanany tamin'ny alalan'ny soratra masina no sady nampita tamin'izy ireo ny fahendrena Malagasy amin'ny alalan'ny hain-teny sy ny ohabolana.

Raha lasa mpanakanto sy mpanoratra i Rado dia nisafidy ny tonokalo mba hampitana ny maha-malagasy, teny, fanahy, hevitra, fahendrena…, amin'ireo mpiara-belona aminy.

Hafa mihitsy ny tononkalo hoy i Rado : "Tsy mitovy amin'ny tantara foronina izay toy ny karazana kindriandriana". I Ed Andriamalala no ohatra alainy izay nahay tokoa mampientanentana sy mampitaintaina ny mpamaky. Ho an'i Rado manokana dia zavatra tsy foronina ny tononkalo satria "sarin'ny fihetseham-pon'ny olombelona"… toy ny vato atsipy ao anaty farihy ka miteraka alin-drano. Ireo teny voasoratra sy finidy mba hampitana ny ao anaty dia "teny marina, teny saro-bidy, teny ateraky ny aingam-panahy", hany ka na ilay mpanoratra aza manontany tena hoe "izaho ve no nanao izany" ?

Misy olona roa nefa iray : "I Georges Andriamanantena, olon-tsotra, sy i Rado pôety izay mipetraka ao aminy". Ny tena mpanoratra dia tsy miandry zava-hitranga mba hampitsiry ao aminy ny aingam-panahy. "Na ory na faly, na finaritra na masiaka" dia tokony handeha hoa azy ny asa fanoratana. I Rado dia tsy mifidy andro na fotoana handraisany ny penina, na vao maraina io, na avy orana, na diavolana. Indray maraina, ohatra, sendra nandeha fiara nanatitra ny zafikeliny hianatra izy no nahita ny hankaton'Antananrivo ao anatin'ny zavona. Najanony ny fiara. Noraisiny ny penina sy ny taratasy izay tsy miala ao anaty fiarany.

Mba hanamarina fa tsy mila foronina ny tonokalo fa ny zavatra misy sy ny iainana no atao sary amin'ny alalan'ny teny, dia toy izao ny niandohan'ilay tononkalo lasa hira izay mitantara fa "maty ilay mpivaro-tena". Indray tolakandro, raha sendra hanatitra boky no aton-dia teny Analakely, no voatery niandry hariva i Rado fa tsy afaka ny handray azy ny tao amin'ilay fivarotam-boky. Teo am-piandrasana izy no nahita ireo zazavavin'ny alina nanomboka tonga. Voasoratra tao an-tsainy sahady fa toa efa narian'ny mpiara-monina izy ireny. Raha mpivaro-tena no maty dia mety hisy ny tsy halahelo ; fa ilay namany kosa no hivavaka mba homena ilay lasa ny lanitra fa ampy izay ny afo-beny. Ilay afo-be, hoy i Rado, dia mety ho ny fiaraha-monina izay tsy nanampy ilay zazavavy sy tsy nahita ny fijaliany.

"Matoa tsy tafavoaka ny tanora manoratra tononkalo dia satria baikoan'ny tenany ny aingam-panahy, tsy ny ao am-po no miteny fa izy olombelona", ho i Rado manazava ny mahasamy hafa ny tena mpanoratra amin'ny olon-tsotra mahay mampiady rima. Tsy mety hoy izy "raha lasa milalao teny ny tononkalo fa tsy tena aingam-panahy". Ny olana eo amin'ireo tanora, araky ny hevitr'i Rado, dia izy ireo "tsy mahavaky zavatra betsaka mikasika ny tononkalo". Tsy ampy, hoy ihany izy, ny zavatra ampandalovina ireo tanora eo amin'ny fitaizana.

Raha i Rado manokana dia voataiza teo amin'ny sehatra telo samihafa : fitaizana nomen'ny rainy tao an-trano (mbola tsy ampy folo taona i Rado dia efa namoy ny reniny), tao an-tsekoly, Ambohijatovo Atsimo indrindra indrindra, ary tao amin'ny fiangonana FJKM Tranovato Faravohitra. Itompokolahy Ravaojanahary Alphonse no isan'ny mpanabe sy namolavola an'i Rado ho tonga ho lehilahy ho azo atao fakan-tahaka eo amin'ny ara-tsaina sy aram-panahy.

Ratsy hoy i Rado ny mitsipaka ny kolotsaina vahiny ka tokony iezahana ny mampifandanja izany amin'ny antsika Malagasy. Elanelam-panahy no tadiavina. Ny kolotsaina tokoa toy ny harena ka azo ampitomboina. Ny teny kosa dia malagasy ary an'ny Malagasy, tsy azo atakalo na vonoina. - A. Herizo, wanadoo.mg, 06-05-2003

 

***************************

 

WHO IS RADO ?

Georges Andriamanantena, is a poet known for Malagasy people under the pen name of RADO, pen name extracts from the Malagasy proverb "Voahangy mitohim-bolamena raha misaraka tsy ampy ho RADO = NECKLACE" [pearls connected by a golden thread, if we separate them we do not obtain any more a necklace (rado)]

Born on October 1st, 1923 to Ankadivato, Antananarivo, Georges Andriamanantena spends all his childhood and his youth there. He is the last one arisen from a family of 5 children.

1929 Studies at the Official School of Faravohitra 

1933 His mother died: Strengthened personality.

1933-1941 School of Ambohijatovo Atsimo

1942 School of Paul Minault

1943 Entered in the active life (Accountant to "La Préservatrice", insurance company in Antananarivo) Joins his brother Célestin Andriamanantena in the editorial staff of the newspaper HEHY (Laughter)

1960 Studies at the School of journalism of Strasbourg He will exercise the journalistic profession until 1966.

1966-1976 Join the Protestant publishing house of Imarivolanitra, Antananarivo

1976-1978 The Journalistic profession 

1988 Member of Havatsa-UPEM and Malagasy Academy, RADO took out ten works containing his poems which are for the secondary school program (the second cycle) of the malagasy national Education. - RAMANATANTARA, 13/04/07

 

********************

INFOS SUR LIVRES DE RADO

CONTACTS

Imprimerie Newprint

BP 7581

Immeuble ATELEMEC

Route des hydrocarbures

Ankorondrano Antananarivo

MADAGASCAR

Tél. 261 20 - 2233335 Fax 261 20 – 2236471

 

Merci de signer GUESTBOOK (livre d'or)

 

Nombreux sujets culturels sur Madagascar 

Retour à

ENSEIGNEMENT de LANGUE MALGACHE

http://helismadagascar.blogspot.com

 

 

RADO, Mpanoratra an-gazety Poeta malagasy - MADAGASCAR - Journaliste écrivain poète engagé malgache

Mise en ligne 14/04/07 – Webmestre Olga HELISOA     Contact olga.helisoa@orange.fr